کلّه تشتی
(در هجای خاسته و عصیانی)
"خاسته" ای کلّه‌ات مانند تشت
هست اندر تشت ناپاک و پلشت
کلّه تشتی هجو ماگفتی؟ بگو
غیر گُه کی می‌کند از تشت نشت؟
گر به "عصیانی" رسیدی گوز ما
خارشت از هجو "راهی" وابهشت
بارها کردم شما را یاد بود
جایتان خالی چو اندر شهر رشت
من شما را پروریدم سال‌ها
پنج تان در دامن من گشت هشت
محمّد مستقیمی – راهی
چراغ مزار
(در هجو رییس شورای چوپانان)
«حاجی آقا فلان خلایی ساخت»
که دعایش کنند مرد و زن
بهره‌اش این که می‌کند خیرات
از پس و پیش دوست با دشمن
توشه‌ی آخرت کجا به از این!
که همه می‌کنند بر توش ان
با چنین کار خیر پربرکت
شد چراغ مزار او روشن
هر کسی را گذار می‌افتد
می‌کند در چراغ او روغن
دور بادا! چراغش از هر باد
غیر بادی که می‌وزد ز لگن
گفتم این شعر در ثنای اسد
از فشار شکم چورستم من
گوز ما ای رفیق! بر حاجی
که تو را می‌کنند خلق احسن
دشمنی ضربتی تو را گو زد
چو سما با تو هست لا تحزن
تو که خوردی غم یبوست خلق
خشک بادت رطوبت دامن
محمّد مستقیمی – راهی
تندیس درد
بر سنگ مزار برادرم مصطفی سرودم
تندیس درد خفته به خاک ای برادرم!
خاکم به سر! چه آمده زین داغ بر سرم!
پروانه‌سان به گرد حریم تو پرزدم
چون شمع خانه آب شدی در برابرم
سرطان تو را ربود به میزان غم ز من
جوزای غصّه دید ز قوسش کمان‌ترم
رفتی ز جمع ما و نگفتی که بعد از این
با آن دو طفل کوچک تو چون به سر برم
هفتاد شب گریسته‌ام بی‌صدا ز درد
با رفتن تو نعره‌زدن شد میسّرم
گیرم که درد هجر تو را چاره‌ای کنم
او چون کند ز داغ تو، بیچاره مادرم!
سال هزار و سیصد و هفتاد و پنج را
مهر از جهان بریده‌ای و نیست باورم
(مهر 75)
محمّد مستقیمی – راهی
انتخابات
پرسیدم از استاد که یک خبره‌ی مجلس
باید که چه اندازه هنر داشته باشد
فرمود نباید ز مکلاّیان باشد
بل باید عمّامه به سر داشته باشد
تا آن که بدانندش از اهل سیاست
باید که یکی کلّه‌ی گر داشته باشد
باید نتراشد ز بن و بیخ محاسن
ریشی به پر شال کمر داشته باشد
در راه به پا داشتن قسط و عدالت
بر خلق به یک چشم نظر داشته باشد
در گیر و کش دهر به هنگام تعامل
بر بیضه‌گه خویش مقر داشته باشد
هر جا که ببیند زن بی‌حجب و حجابی
باید که قیامی درخور داشته باشد
باید نه فقط تف کند عقش بنشیند
بر مال حرامی چو گذر داشته باشد
باید که به هر جمعه قیامی و قعودی
از نیمه‌ی شب تا به سحر داشته باشد
خندیدم و گفتم که به تنبان من و توست
آن خبره که این جمله هنر داشته باشد
محمد مستقیمی – راهی
اتحاد سبز
خون ندا، ندای خون شد
اتحاد دل سبز
سبزه شد حاصل سبز
آتش در جنگل سبز
افتاد و رنگ خون شد
خون ندا، ندای خون شد
سنگ ریای عدالت
بشکست پای عدالت
دست خدای عدالت
ز آستین ما برون شد
خون ندا، ندای خون شد
دشمنی با آزادی
منفوری شیطان‌زادی
عفریتی از بیدادی
ظلمت از حد فزون شد
خون ندا، ندای خون شد
با کفر ملک باقی
با ظلم ملک فانی
با ظلم و کفر و خامی
این دیو ذوفنون شد
خون ندا، ندای خون شد
کاخ پوشالی تو
طبل تو خالی تو
عرش خیالی تو
پوسیده از درون شد
خون ندا، ندای خون شد
خون ندا خروشان
جاری به قلب ایران
سیلی شد در خیابان
کاخ ستم نگون شد
خون ندا، ندای خون شد
محمد مستقیمی – راهی
گلنسا
(در سوگ گلنسا ساغندی از زبان فرزندش هوشمند)
مادر تو که رفتی از برِ ما
غم ریخت غبار بر سرِ ما
از خانه چو پا برون نهادی
از لانه پرید مرغ‌ِ شادی
پرگشت فضای‌ِ خانه از درد
صد مرثیه شد ترانه از درد
کوچی همه از جهان گذشتن
بی هیچ امیدِ بازگشتن
بودی تو قرارِ محفلِ ما
گهواره‌یِ کودکِ دلِ ما
دل‌بستگیت برای‌ِ ما بود
دهلیزِ دل تو جایِ ما بود
هم جام‌ِ بلورِ ما تو بودی
هم سنگ‌ِ صبورِ ما تو بودی
می‌ریخت به گوشِ ما نوایت
موسیقی‌ِ صادقِ صدایت
صد نغمه‌یِ پاک‌ِ هم‌نوایی
در گوشه‌یِ باغِ آشنایی
زد برزن‌ِ عیش طاقِ ماتم
در خانه دوید سایه‌یِ غم
رفتی و پناه‌ِ دیگرم نیست
می‌بینم و هیچ باورم نیست
تو مادر ما، گل وفایی
یک گل که به نام گلنسایی
محمد مستقیمی – راهی
همدستان
در سوگ مسعود غلامرضایی
ای چشم! بردی بخت من, فرزندِ مسعودِ مرا
جوشانده‌ای اشکِ مرا, خوشانده‌ای رودِ مرا
ای خاکِ تیره! ای حسود! از حسرتِ آغوش‌ها
دزدیدی از آغوشِ من, با کینه, مسعودِ مرا
ای شمعِ جان‌افشانِ من! ای شعله‌یِ پنهانِ من!
آتش زدی بر جانِ من, بنگر کنون دودِ مرا
یک زخمِ کهنه داشتم, بر دل ز داغِ مادرت
کردی ز داغت تازه‌تر, زخمِ نمک‌سودِ مرا
مادر ندیدی زین سبب, بردی به دامانش پناه
با رفتنت بردی, پدر! هستِ مرا , بودِ مرا
بهرام را چون جان شدی, مسعود در کیوان شدی
با زهره همدستان شدی, سوزانده‌ای عودِ مرا
دردی که در جان ریختی, با هستیِ من شد عجین
زین دردِ جان‌فرسا نخواهی دید بهبودِ مرا
در هشتمین روزِ بهار, خنده زدی در بوستان
هشت روز مانده تا بهار, پژمردی از بادِ خزان
محمد مستقیمی – راهی
سلطنت
بر سنگ مزار سلطنت غلامرضایی با عرض تسلیت به حضور خاندان امینی
پیداست که رشته‌ها بریدی ای خاک!
از خلق چه ناله‌ها شنیدی ای خاک!
شایسته شدی که پادشاهی بکنی
اکنون که به سلطنت رسیدی ای خاک!
محمد مستقیمی – راهی
فتنه‌ی عالم‌گیر
درد طاقت‌سوز دل ناگفته به
غنچه‌ی تنگ دهان نشکفته به
آتش این آه هستی‌سوز ما
زیر خاکستر بلی بنهفته به
دیدگان را نیست گر الماس اشک
گوهر یکتای غم ناسفته به
راز این سودای هستی‌سوز ما
در حجاب سینه‌ها بنهفته به
علّت جمعیّت ما تفرقه است
مجمع تفریقیان آشفته به
فتنه‌ی ما یک جهان آشوب بود
فتنه گر عالم نگیرد خفته به
محمّد مستقیمی - راهی
مادر مهربان
بر سنگ مزار دولت
ای خاک ز آب هم روان‌تر شده‌ای
با دولت پیر ما جوان تر شده‌ای
تا مادر مهربان ما را بردی
ای خاک چقدر مهربان‌تر شده ای
محمد مستقیمی – راهی
